Najczęstszym materiałem, stosowanym do przytwierdzenia poszczególnych rodzajów płytek, jest klejąca zaprawa elastyczna C2, minimalizująca ryzyko wystąpienia trudności. Nie jest to jednak zupełnie uniwersalny materiał, do określonych warunków i płytek konieczne bywa użycie klejów silniejszych.
Obecnie bardzo popularne są nietypowe (w stosunku do dominujących wcześniej) płytki, powstałe na bazie szkła, marmuru, płytki gresowe czy o dużych rozmiarów. Są one bardziej wymagające, aby zostały prawidłowo przyklejone i miały zapewnioną stabilność, konieczne jest użycie zapraw dostosowanych do takich materiałów. Nie tylko same płytki powodują szczególne warunki, tworzy je także powierzchnia, na których mają one zostać przytwierdzone, wymagającym materiałem jest choćby drewno, lecz dotyczy to także obszarów wystawionych na szczególne warunki, co dotyczy przestrzeni zewnętrznych czy basenów. Takie obszary są nieustannie wystawione na określone warunki (odpowiednio – woda, mróz), muszą więc zostać przygotowane z zastosowaniem zapraw dostosowanych do danych warunków.
Podstawą jest wybór i zastosowanie zaprawy w odniesieniu do warunków, w jakich będzie zastosowana, czyli do obciążeń, podłoża oraz wybranej okładziny. Można spotkać się z pojęciem zapraw do zadań specjalnych, odnosi się to do zapraw posiadających udoskonaloną formę, przystosowanych do bardziej wymagających warunków. Potrzebując zaprawę odpowiednią do jakiegoś pojedynczego warunku bez problemu można wybrać taką spośród standardowej oferty; nieco trudniej jest, gdy zaprawa musi sprostać kilku trudnym warunkom jednocześnie
Klasy klejów do płytek
Klasyfikacja klejów odbywa się na podstawie normy europejskiej PN EN 12004. Zgodnie z nią zaprawy klejące dzieli się ze względu na typ i ze względu na klasę.
Wyróżniamy typy klejów (ze względu na skład chemiczny):
- C – cementowe,
- D – dyspersyjne,
- R – reaktywne (na bazie żywic syntetycznych: poliuretanowych i epoksydowych).
Klasy klejów ze względu na parametry techniczne to:
- 1 – normalnie wiążące,
- 2 – o podwyższonych parametrach.
Klasy klejów ze względu na wymagania dodatkowe to:
- F – szybkowiążące,
- T – o zmniejszonym spływie,
- E – o wydłużonym czasie otwartym.
Dodatkowo wg normy PN EN 12002 zaprawy klejące możemy podzielić ze względu na odkształcalność poprzeczną na:
- S1 – kleje odkształcalne – od 2,5 do 5 mm,
- S2 – kleje wysoko odkształcalne – powyżej 5 mm.
Zatem zaprawa oznaczona symbolem C2 ma lepsze właściwości w zakresie przyczepności niż zwykła zaprawy klasy C1. Klej oznaczony symbolem C2 S1 charakteryzuje się dodatkowo odkształcalnością, a C2 S2 – wysoką odkształcalnością. Zaprawa o symbolu C2 TE to szybkowiążący klej cementowy o podwyższonej przyczepności i zmniejszonym spływie, C2 FT S1 – szybkowiążący klej cementowy odkształcalny, o podwyższonej przyczepności i zmniejszonym spływie.
Dobieramy odpowiedni klej do typu płytki :
Gres
Płytki gresowe należą do materiału, dla którego, w trakcie klejenia, najczęściej stosuje się specjalne zaprawy. Takie płytki przykleja się trudniej niż zwykłe, gdyż mają ona niski poziom nasiąkliwości – nie sprawiałoby to znaczącego problemu przy płytkach małego formatu, lecz w przypadku gresu takie trafiają się rzadko, lepiej prezentują się w większym rozmiarze. Trzeba tu więc stosować zaprawy charakteryzujące się większą przyczepnością.
Płytki wykonane ze spieków, w dużym rozmiarze
Struktura płytek ze spieków kwarcowych pod względem nasiąkliwości podobna jest do gresu. Podobnie też jak on, występują najczęściej w większym rozmiarze – zazwyczaj jest to kwadrat wielkości jednego metra, choć są one płytkami cienkimi, o grubości trzech milimetrów. Zanim rozpocznie się faktyczne przyklejanie płytek, konieczne jest upewnienie się czy podłoże jest równe, jeśli nie, musi zostać wyrównane, aby umożliwić właściwe, to znaczy równomierne i w odpowiedniej ilości, rozprowadzanie zaprawy, nakładanej na płytkę i na podłoże przy użyciu szpachli z czteromilimetrowym zębem. Istotne jest użycie dostatecznej siły przy przyciskaniu płytki do powierzchni, dzięki czemu likwiduje się pęcherzyki powietrza, pozostające pomiędzy. Zwrócić na to uwagę należy zwłaszcza przy montowaniu płytek zewnętrznych. W przypadku takich płytek konieczne jest użycia silnie przyczepnej zaprawy, tworzących mocną łączność z włóknem szklanym (używanym do wzmocnienia płytki), bez obecności powietrza pomiędzy. Odpowiednie tu są zaprawy cementowe C2 S1 i C2 S2. Pierwsze zalecane są do płytek o mniejszej wielkości, drugie dla tych większych.
Mozaiki i płytki ze szkła
Szkło jest wyjątkowo trudnym materiałem, gdy chodzi o proces mocowania, choć ze względu na efektowność, wiele osób się na nie decyduje. Trudność mocowania wynika z kruchości tego materiału, ponadto nie ulega ono nasiąkaniu, a jednocześnie odpowiada na wahania temperatury. Z uwagi na te czynniki, do przyklejenia płytki niezbędne jest zastosowanie na jej spodniej powierzchni zaprawy o szczególnie wysokiej sile przyczepności. Szklane płytki zazwyczaj są bardzo gładkie, nie zachodzi tu więc zjawisko mechanicznego zaczepienia, siła klejenia więc opiera się na sile przyciągania, proporcjonalnej do wielkości powierzchni przyklejanej płytki, moc klejenia jest więc równie ważna przy dużych płytkach jak i przy szklanych mozaikach o niewielkich rozmiarach pojedynczej płytki. Odpowiednie w tej kategorii są cementowe zaprawy elastyczne klasy C2 S2, z formułą opartą na dwóch składnikach. Przy klejeniu musi być zachowana równa powierzchnia, do której płytkę przyklejać się będzie przy użyciu cienkiej warstwy zaprawy. Należy pamiętać o wyborze zaprawy w kolorze białym, nie będzie ona przebijała spod transparentnej powierzchni szklanych płytek, nie będzie ona też wywoływać nalotu w ciemniejszym kolorze na samej płytce.
Kamień
Każdy rodzaj kamienia ma inne właściwości, jest w różnym stopniu podatny na odkształcenia czy wrażliwy na obecność wilgoci. W zależności od nich, używa się różnej zaprawy, dopasowanej do specyficznych cech. Ze względu na reakcje ma wilgoć, wyróżnia się trzy kategorie. Pierwszą tworzą kamienie nie reagujące nadmiernie na wilgoć, do przyklejenia których wystarczające są standardowe zaprawy, przykładem takiego kamienia jest granit. Drugą grupę tworzą kamienie, które reagują na wilgoć, gdy jej podwyższona obecność trwa dłużej niż kilka godzin – zaliczają się tutaj marmury. Do klejenia takich kamieni stosuje się szybkowiążące kleje C2F. Ostatnia, trzecia grupa tworzona jest m.in. przez porfiry, ale także niektóre marmury, czyli kamienie o podwyższonej wrażliwości na działanie wilgoci. Do ich klejenia wymagane jest użycie zapraw w składzie których nie ma wody, są to kleje wykonane z syntetycznych żywic. W każdej grupie, w przypadku kamieni o jasnej kolorystyce, ale też części marmurów, zalecane są zaprawy w kolorze białym, gdyż kleje szare przenikają szarością na kamień, co będzie widoczne zwłaszcza przy płytkach niezbyt grubych.
Wymagające powierzchnie:
Powłoki malarskie i starsze ceramiczne okładziny
Użycie zaprawy poprzedza się przeanalizowaniem stanu podłoża pod względem wytrzymałości starych materiałów wykończeniowych, ich stabilność i siła przylegania do podłoża warunkuje to, jak trwale i odpowiednio będą przylegać nowe okładziny. Należy tu użyć zaprawy elastycznej klasy C2, lecz poprzedzić to usunięciem i zmatowieniem tego, co może negatywnie wpływać na przyczepność nowych materiałów.
Płyty budowlane i hydroizolacje
Mają one skłonność do odkształceń oraz posiadają elastyczność, za sprawą czego klejenie tych płytek powinno się odbywać za sprawą elastycznych zapraw klasy C2.
Powierzchnie z drewna
Użycie zaprawy do przyklejenia płytek bezpośrednio na nie nowej drewnianej podłodze grozi odspojeniem płytek, należy się więc tego wystrzegać, choć w informacjach dostarczanych przez producentów pojawiają się nieraz wzmianki o tym, że jest to możliwe. Lepszym rozwiązaniem jest rozprowadzenie gruntu tworzącego warstwę kontaktową, stanowiącą lepszą podstawę dla cementowej zaprawy. Potem można już spokojnie zastosować zaprawę klasy C2 (elastyczną). O powodzeniu działania w dużej mierze przesądza brak odkształceń oraz stabilne umocowanie.
Metale
Powierzchnie metalowe cechują się niższą przyczepnością wobec materiałów mocujących oraz pewną odkształcalnością termiczną. Chcąc zamocować okładzinę ceramiczną na metalu, konieczne jest użycie klejowych zapraw klasy R2, co ważne, zapraw poliuretanowych. Dopiero na nich możliwe jest wykonanie wszelkiego rodzaju okładzin ceramicznych, z każdego materiału i każdej wielkości.
Podłogowy system grzewczy
Posiadanie ogrzewanie podłogowe związane jest z występowaniem naprężeń, w momencie włączonego ogrzewania, powodującego zmiany temperatury. Do mocowania płytek w takich warunkach konieczne więc jest użycie zaprawy, która jest w stanie kompensować te naprężenia. Taką możliwość ma zaprawa elastyczna klasy C2. Przy jej użyciu tworzy cię połączenie przenoszące ciepło do płytki, należy więc w całości dokładnie pokryć zaprawą dno płytki, co eliminuje ryzyko pojawienia się ubytków w wyniku jej miejscowego obciążania.
Przestrzenie zewnętrzne, takie jak schody czy balkony
Niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z obiektami takimi jak balkon czy taras, czy też chodzi o schody, traktowane są one niemal identycznie, mają one bowiem podobną charakterystykę narażenia na trudne czynniki – zalicza się do nich przede wszystkim czynniki atmosferyczne, takie jak opadu czy zmiany temperatur, oscylujące od upalnych, do spadających poniżej zera. Wahania temperatury powodują rozszerzanie płytek, użyta zaprawa musi więc być zdolna do przenoszenia powstających tak naprężeń. To, z czego większość osób automatycznie zdaje sobie sprawę, jest odporność na tak trudne warunki atmosferyczne, w tym na wodę, okresowo zamarzającą na powierzchni. Należy tu zastosować zaprawę elastyczną klasy C2. Istotne jest dokładne naniesienie zaprawy na całą przestrzeń płytki, tak by nie pojawiały się ubytki, w których gromadziłoby się powietrze. Stanowi ono ryzyko odspajania się płytki. Gromadzić tam może się też woda, która podczas zamarzania rozszerza się, mogąc oderwać płytkę od powierzchni. Dodatkowym zabezpieczeniem przed takim zjawiskiem jest wykonanie podpłytkowej hydroizolacji, która przeciwdziała dostawaniu się wody do warstwy podkładu.
Baseny
Okładzina ceramiczna zastosowana w basenach niemal przez cały czas znajduje się pod naciskiem wody, do jej przyklejenia konieczne jest więc zastosowanie zaprawy dobrze reagującej na obciążenie, oraz na samą wodę, a także uzdatniające środki, jakie są do niej dodawane. Rekomendowane do takiego środowiska są zaprawy elastyczne klasy C2 S1 w przypadku niewielkich basenów tworzonych na użytek domowy, oraz elastyczne cementowe zaprawy dwuskładnikowe klasy C2 S2, do basenów o większych gabarytach, mieszczący większą objętość wody, a co za tym idzie, posiadających większe obciążenie z tego tytułu.
